انقراض گونه ها: ششمين انقراض بزرگ؟ گونههاي در معرض خطر و تلاشها
زمين در طول تاريخ حيات خود، شاهد پنج رويداد بزرگ انقراض جمعي بوده كه هر بار درصد بالايي از گونههاي زيستي را از بين برده است. امروزه، بسياري از دانشمندان و كارشناسان محيط زيست هشدار مي‌دهند كه سياره ما در آستانه ششمين انقراض بزرگ قرار دارد، با اين تفاوت كه اين بار، عامل اصلي انقراض، فعاليت‌هاي انساني است. نرخ انقراض گونه‌ها در حال حاضر ده‌ها تا هزاران برابر بيشتر از نرخ طبيعي انقراض است و اگر روند كنوني ادامه يابد، فاجعه‌اي جبران‌ناپذير در انتظار تنوع زيستي زمين خواهد بود.
دلايل اصلي انقراض گونه‌ها عمدتاً به تخريب زيستگاهها (به دليل جنگلزدايي، شهرسازي و كشاورزي ناپايدار)، تغييرات اقليمي، آلودگي (پلاستيك، شيميايي، نوري و صوتي)، بهره‌برداري بي‌رويه از منابع (شكار غيرقانوني، ماهيگيري بيش از حد)، و معرفي گونههاي مهاجم بازمي‌گردد. هر يك از اين عوامل به تنهايي مي‌تواند گونه‌ها را به خطر بيندازد، اما تركيب آن‌ها اثري مخرب و تشديدكننده دارد. اين پديده، نه تنها به معناي از دست دادن زيبايي‌هاي طبيعي است، بلكه بر عملكرد اكوسيستم‌ها و خدماتي كه به انسان ارائه مي‌دهند (مانند گرده‌افشاني، تصفيه آب و هوا) نيز تأثير ميگذارد.
گونههاي در معرض خطر شامل طيف وسيعي از موجودات، از پستانداران بزرگ مانند فيل‌هاي آسيايي و كرگدن‌ها گرفته تا دوزيستان، حشرات و گياهان هستند. سازمان‌هايي مانند IUCN (اتحاديه بين‌المللي حفاظت از طبيعت) ليستي از گونههاي در معرض خطر را تحت عنوان "ليست قرمز" منتشر ميكنند كه وضعيت حفاظتي آن‌ها را مشخص مي‌كند. حيوانات نمادين مانند ببر، پاندا، گوريل، و خرس قطبي از جمله شناخته‌شده‌ترين گونه‌هايي هستند كه نياز فوري به حفاظت دارند، اما بسياري از گونههاي كوچكتر و كمتر شناخته‌شده نيز در معرض تهديد جدي هستند.
براي مقابله با اين بحران، تلاشهاي حفاظتي گسترده‌اي در سطح جهاني در حال انجام است. اين شامل ايجاد و گسترش مناطق حفاظت‌شده و پارك‌هاي ملي، اجراي قوانين سخت‌گيرانه براي مبارزه با شكار غيرقانوني و تجارت غيرقانوني حيات وحش، برنامه‌هاي پرورش در اسارت و بازگرداندن گونه‌ها به طبيعت، و كاهش آلودگي و اثرات تغييرات اقليمي است. افزايش آگاهي عمومي، آموزش و مشاركت جوامع محلي نيز در موفقيت اين تلاشها حياتي است. حفظ تنوع زيستي، مسئوليت مشترك بشريت براي تضمين پايداري حيات بر روي زمين است.
برچسب: ،